Arterioskleroza charakteryzuje się zmianami zwyrodnieniowymi w ścianie tętnic, głównie w aorcie, tętnicach wieńcowych i mózgowych, rzadziej w tętnicach kończyn. Do ich powstania i rozwoju przyczynia się hipercholesterolemia, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, niewłaściwy sposób odżywiania, zaburzenia krzepnięcia krwi oraz stresujący tryb życia.

W pierwszym etapie dochodzi do miejscowego odkładania się cholesterolu oraz innych lipidów w ścianie tętnic (tzw. pasma tłuszczowo-lipidowe). Tego typu zmiany można obserwować już u dzieci. Podbłonowe masy lipidowo-cholesterolowe powodują gromadzenie się i rozrost różnorodnych komórek: makrofagów, fibroblastów i komórek mięśni gładkich tętnicy.

Kolejnym etapem jest wapnienie tych ognisk, prowadzące do miażdżycowego stwardnienia tętnic oraz pojawienie się ubytków śródbłonka nad ogniskiem miażdżycowym. W wyniku tego procesu, w miejscach pozbawionych błony wewnętrznej dochodzi do owrzodzeń tętnicy, które stają się obszarami przyściennej agregacji płytek krwi i narastania zakrzepów. Ponadto stwardniałe płytki mogą ulec pęknięciu, co prowadzi do zamknięcia światła tętnicy.

Miażdżyca pojawia się prawie wyłącznie w tętnicach dużego układu krążenia, zwłaszcza w tych miejscach, gdzie istnieje wysokie ciśnienie krwi (aorta i tętnice bezpośrednio od niej odchodzące) oraz tam, gdzie przepływ krwi nie jest liniowy - tj. w rozgałęzieniach tętnic.

Arterioskleroza tętnic mózgu powoduje niedokrwienie tego narządu, zmiany psychiczne oraz zaburzenia funkcji poznawczych. Przy współistniejącym nadciśnieniu tętniczym, naczynie w miejscu płytki miażdżycowej jest szczególnie podatne na pęknięcia, co ostatecznie może objawić się w postaci udaru mózgu. Złogi tłuszczowo-cholesterolowe w tętnicach wieńcowych serca są jedną z przyczyn choroby wieńcowej, natomiast złogi w aorcie mogą prowadzić do powstania tętniaka.

Aby spowolnić rozwój miażdżycy należy szczególnie dbać o styl życia. W pierwszej kolejności warto rzucić palenie, ponieważ składniki dymu tytoniowego wywierają silny wpływ na rozwój miażdżycy. Kolejnym elementem profilaktyki jest prawidłowa dieta, uwzględniająca dużą ilość warzyw i owoców. Spożycie tłuszczów zwierzęcych powinno być zmniejszone. Pamiętajmy również o regularnym wysiłku fizycznym, gdyż wpływa on korzystnie na cały organizm i spowalnia proces miażdżycowy. Należy leczyć choroby współistniejące, takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzycę oraz hipercholesterolemię.

Autor: mgr farm. Aleksandra Rak