Objawy niedoczynności tarczycy związane są przede wszystkim ze zwolnienia tempa przemiany materii. Najczęściej obserwuje się gwałtowny wzrost masy ciała, zaparcia, osłabienie, nadmierne zmęczenie, obniżenie nastroju i chęci życia, spadek koncentracji, zmniejszenie zdolności skupiania uwagi, zaburzenia pamięci oraz marznięcie. Oprócz tego można zaobserwować szereg objawów w każdym z układów ciała:

1. Skóra: szara, blada, zimna o nadmiernym rogowaceniu naskórka, szczególnie na łokciach i kolanach. W wyniku zmniejszonej produkcji ciepła i przepływu krwi w tkankach oraz zahamowania pracy gruczołów łojowych i potowych naskórek staje się szorstki, pomarszczony, łuszczy się i łatwiej ulega zabrudzeniu niż zdrowy. Zmiany te często określa się jako objaw "brudnych kolan i łokci". Dodatkowo obserwuje się obrzęk podskórny - zwany również obrzękiem śluzowatym, najczęściej występujący na dłoniach, powiekach i twarzy. Obrzęki spowodowane są zatrzymaniem wody w tkankach, wskutek nagromadzenia się tkanki łącznej wiotkiej i glikozaminoglikanów (kwas hialuronowy). Włosy stają się suche i łamliwe, z tendencją do wypadania.
2. Układ sercowo - naczyniowy: obserwuje się zwolnienie akcji i zmniejszenie kurczliwości serca, osłabienie tętna i wyciszenie tonów serca. Ze względu na obecność płynu w worku osierdziowym, obrzęk śródmiąższowy, obrzmienie włókien mięśnia sercowego i poszerzenie lewej komory - sylwetka serca jest zwiększona. Ciśnienie krwi jest nieprawidłowo obniżone, co dodatkowo wzmaga uczucie zmęczenia i senności.
3. Układ oddechowy: bardzo często występuje ochrypniecie i zmatowienie głosu w wyniku pogrubienia strun głosowych. Może pojawić się spłycenie oddechów i zmniejszenie ich częstotliwości, a w ciężkich przypadkach niewydolność oddechowa.
4. Układ pokarmowy: charakterystycznym objawem niedoczynności tarczycy są zaparcia, wynikające ze znacznego spowolnienia perystaltyki jelit.
5. Układ nerwowo-mięśniowy i stawy: występuje osłabienie siły mięśniowej i odruchów nerwowych oraz pracy zmysłów, głównie słuchu. Charakterystyczny jest również obrzęk i ból stawów, zwłaszcza kolanowych.
6. Układ rozrodczy: u kobiet występują zaburzenia w cyklach menstruacyjnych, trudności w zajściu w ciążę i jej utrzymaniu. U mężczyzn natomiast mogą wystąpić zaburzenia libido i wzwodu.

Podejrzenie niedoczynności tarczycy musi zostać potwierdzone wynikami badań hormonalnych – stężenia hormonu tyreotropowego (TSH) i wolnej frakcji tyroksyny (fT4) we krwi. W przypadku pierwotnej niedoczynności tarczycy stężenie TSH we krwi ulega podwyższeniu, natomiast fT4 obniżeniu. W razie podwyższonego stężenia TSH i prawidłowego poziomu T4 mamy do czynienia z utajoną niedoczynnością tarczycy.

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na dostarczaniu hormonów tarczycy, w celu wyrównania ich niedoborów. Jest to tak zwana terapia substytucyjna. Podstawowym lekiem stosowanym w tym celu jest sól sodowa lewotyroksyny (Euthyrox N). Każdemu choremu dawkę leku dobiera się indywidualnie, wybierając spośród tabletek zawierających od 25 do 200 mcg lewotyroksyny. Tabletki przyjmuje się rano na czczo, raz w ciągu doby, około pół godziny przed posiłkiem. Leczenie hormonami tarczycy zaczyna się od niskich dawek leku (np. 25 mcg), które stopniowo zwiększa się co 2–4 tygodnie, tak aby po 3 miesiącach dojść do dawki optymalnej. U pacjentów w podeszłym wieku, z chorobą wieńcową i u pacjentów z ciężką lub długotrwałą niedoczynnością tarczycy, leczenie hormonami tarczycy należy rozpoczynać szczególnie ostrożnie, począwszy nawet od 12,5 mcg, co będzie skutkowało niecałkowitą normalizacją poziomu hormonów TSH.

Leczenie niedoczynność tarczycy zazwyczaj musi być prowadzone przez całe życie, przy okresowym badaniu poziomu hormonów tarczowych we krwi. Farmakoterapia niedoczynności tarczycy zakłada wyrównanie niedoborów do granic normy, co umożliwia normalne funkcjonowanie.

Autor: mgr farm. Aleksandra Rak