Nadczynność tarczycy (hipertyreoza) jest to zespół objawów związanych z nadmiarem hormonów tarczycy (w wyniku ich zwiększonej syntezy), zaburzeń w ich metabolizmie, upośledzonej funkcji receptorów reagujących na te hormony lub ich przedawkowania w trakcie leczenia np. niedoczynności tarczycy. Zbyt wysokie stężenie hormonów tarczowych nadmiernie wzmaga metabolizm organizmu, co skutkuje objawami chorobowymi.

Hipertyreoza może być spowodowana przez szereg schorzeń, lecz najczęściej jest wynikiem choroby Gravesa - Basedowa, wola wieloguzkowego nadczynnego oraz autonomicznego guzka nadczynnego. Choroba ta może także występować po niektórych lekach, m. in. stosowanych w leczeniu hipotyreozy.

Nadczynność tarczycy objawia się szeregiem dolegliwości wynikających z nadmiernego metabolizmu organizmu. Wśród nich najbardziej charakterystyczne są:

- wzmożona pobudliwość nerwowa, bezsenność, trudności z koncentracją, drażliwość, niepokój, wahania nastroju;

- uczucie gorąca, zwiększona potliwość, zmniejszona tolerancja na ciepło;

- spadek masy ciała przy zwiększonym łaknieniu, nietolerancja glukozy;

- tachykardia, zaburzenia rytmu serca;

- gładka, wilgotna i ciepła skóra, zmiany pigmentacyjne, wypadanie włosów, rozdwajanie paznokci;

- częste biegunki, zaburzenia wchłaniania, zwiększone pragnienie;

- drżenie rąk, osłabienie mięśni, zmniejszenie masy mięśniowej;

- u kobiet nieregularne miesiączki, u mężczyzn ginekomastia (przerost sutka);

- kłopoty ze wzrokiem, wytrzeszcz oczu.

Leczenie nadczynności tarczycy obejmuje farmakoterapię, podanie radioaktywnego jodu lub też leczenie chirurgiczne. Najczęściej stosowanymi lekami hamującymi funkcje tarczycy (tyreosatyki) są: tiamazol, karbimazol, propylotiouracyl,  a w wybranych przypadkach także preparaty jodu. Tyreostatyki hamują syntezę hormonów tarczycy, a także blokują ich przekształcanie w aktywne formy (tyroksyny w aktywną trójjodotyroninę). Działania niepożądane obejmują: świąd, wysypkę, nudności, biegunkę i wymioty. Do najpoważniejszych skutków ubocznych zaliczamy agranulocytozę (gwałtowny spadek liczby białych krwinek - granulocytów - we krwi). Rozwija się ona gwałtownie i wskazuje na uszkodzenie szpiku kostnego. Objawia się nagłym bólem gardła, wysoką temperaturą oraz owrzodzeniami jamy ustnej. Wówczas należy natychmiast odstawić tyreostatyki.  U tych osób w celu złagodzenia objawów hipertyreozy stosuje się beta - adrenolityki, węglan litu, a także preparaty jodu do czasu zastosowania innej metody leczenia. 

Stosowanie terapii jodem radioaktywnym jest bezpieczną i bardzo efektywną metodą, wymaga jednak wysokich kwalifikacji personelu i zaawansowanego sprzętu medycznego. Zabiegi chirurgiczne również charakteryzują się efektywnością, jednak są obarczone ryzykiem licznych powikłań.

Autor: mgr farm. Aleksandra Rak