Rozpoczęcie terapii. Na samym początku planowania terapii hormonalnej należy uświadomić sobie, że najważniejszy jest odpowiedni moment jej rozpoczęcia. W celu optymalnego łagodzenia objawów HTZ powinno włączyć się na samym początku menopauzy, czyli wtedy kiedy naturalny spadek produkcji hormonów nie jest jeszcze bardzo nasilony. Można to łatwo zaobserwować samemu - postępujące zmiany w stężeniu żeńskich hormonów objawiają się stopniową nieregularnością cykli miesiączkowych (skrócone - do 21-24 dni lub wydłużone - ponad 30 dni) oraz bardziej obfitym krwawieniem. Poziom hormonów można również sprawdzić wykonując proste badanie krwi w laboratorium analitycznym. Im dłużej trwa menopauza, tym mniejsza celowość wdrażania HTZ.

Schemat leczenia. W zależności od wieku i stanu zdrowia pacjentki lekarz dobiera odpowiedni rodzaj preparatu i schemat dawkowania. Leczenie trwa zazwyczaj pięć lat. U kobiet, u których występują jeszcze krwawienia miesięczne, w początkowym okresie klimakterium zaleca się przyjmowanie preparatów zawierających hormony przez odpowiednią ilość dni, a następnie zrobienie kilkudniowej przerwy między poszczególnymi cyklami leczenia. Wtedy to powinna wystąpić miesiączka.  Jeżeli natomiast menstruacja już nie występuje, odpowiedni będzie schemat ciągłego przyjmowania hormonów, bez przerw między cyklami. Terapia ciągła nie powoduje występowania miesiączek. HTZ rozpoczyna się od minimalnej dawki terapeutycznej, którą w razie potrzeby z czasem można zwiększyć.

Formy HTZ. Istnieją różne formy podawania hormonów, bardziej tradycyjne oraz nowoczesne - mniej obciążające organizm kobiety. Hormony można stosować w różnych postaciach: doustnie (tabletki - tradycyjna forma), przezskórnie (plastry i żele), - domięśniowo (zastrzyki), podskórnie (implanty wszywane pod skórę), dopochwowo (globulki i kremy).

Najbardziej niekorzystne dla organizmu kobiety są preparaty doustne, gdyż dawki potrzebne do uzyskania optymalnego efektu leczniczego w tej postaci leku są najwyższe. Inne drogi podania "oszczędzają" przewód pokarmowy, a zwłaszcza wątrobę. Tego typu preparaty mogą być stosowane u większości kobiet, również u tych, które nie powinny przyjmować tabletek z powodu chorób przewodu pokarmowego, wątroby, pęcherzyka żółciowego, czy niektórych chorób metabolicznych (np. cukrzyca). 

Zalety. Hormonalna terapia zastępcza daje kobiecie mnóstwo korzyści. Nie tylko zmniejsza dolegliwości zespołu klimakterycznego, ale również obniża ryzyko zachorowania na osteoporozę. Wraz z upływem lat kości tracą gęstość, do czego przyczynia się również obniżony poziom estrogenów. HTZ uzupełnia ich braki, dzięki czemu hamuje zrzeszotnienie kości. Liczne badania wskazują, że HTZ poprawia parametry gospodarki lipidowej, a nawet zmniejsza ryzyko względne wystąpienia choroby Alzheimera. Hormonoterapia niweluje ilość nieprawidłowych krwawień, bólu piersi, chroni śluzówkę macicy przed przerostem, ułatwia współżycie seksualne oraz poprawia kondycję skóry, włosów i paznokci.
Wady. Niestety, przyjmowanie hormonów wiąże się z wystąpieniem skutków niepożądanych, do których zaliczamy nieregularne krwawienia, nudności lub wzdęcia, suchość pochwy czy bóle piersi. Dolegliwości te zazwyczaj nie są zbyt nasilone i samoistnie ustępują w trakcie terapii. Jeżeli jednak się tak nie dzieje, konieczna jest ponowna konsultacja z lekarzem, który być może zleci zmianę leku. Obecnie stosowane leki niskodawkowe znacznie obniżają ryzyko wystąpienia działań niepożądanych lub skutecznie je minimalizują.

Autor: mgr farm. Aleksandra Rak