Niezależnie od stopnia choroby nadciśnieniowej, ważnym aspektem terapii jest modyfikacja stylu życia, która wpływa na obniżenie ciśnienia krwi i zmniejsza czynniki ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego. Leczenie niefarmakologiczne obejmuje:

-Zmniejszenie masy ciała i wprowadzenie diety (patrz: http://dawkowanie.pl/artykul/prawidlowa-dieta-w-nadcisnieniu-ttniczym/169). (Udowodniono, że każdy zbędny kilogram istotnie podwyższa ciśnienie krwi)

-Zaprzestanie palenia papierosów.

-Zwiększenie aktywności fizycznej.

-Ograniczenie spożycia alkoholu.

Leczenie niefarmakologiczne wykorzystuje się początkowo w nadciśnieniu I okresu, przebiegającym bez powikłań narządowych i chorób współistniejących np. cukrzycy. Postępowanie niefarmakologiczne powinno trwać przez 3-6 miesięcy, jednak gdy okaże się nieskuteczne - należy wdrożyć leki. W bardziej zaawansowanych stadiach nadciśnienia modyfikację stylu życia od razu kojarzy się z farmakoterapią.

Istnieje kilka rożnych grup leków hipotensyjnych, o odmiennych mechanizmach działania. Dzięki temu dla każdego chorego można indywidualnie dobrać odpowiedni lek, biorąc pod uwagę wskaźnik ciśnienia, choroby współistniejące (cukrzyca, choroba wieńcowa, choroby nerek, astma), wiek, zawód oraz tryb życia.

Leki te, w ogólnym ujęciu, mogą działać na dwa sposoby: hamują skurcz mięśni naczyń krwionośnych lub zmniejszają objętość płynów ustrojowych, w tym krwi.

Najczęściej stosowaną grupą leków hipotensyjnych są tzw. inhibitory ACE I (kaptopril, enalapril lisinopril, perindopril, ramipril, benzapril). Mechanizm ich działania polega na hamowaniu enzymu, przekształcającego angiotensynę I (AT I) w angiotensynę II (AT II). Ta ostatnia, na skutek zwężenia naczyń oraz przez stymulację zatrzymania płynów w warunkach fizjologicznych, podnosi ciśnienie tętnicze krwi. Zmniejszenie jej poziomu powoduje więc spadek ciśnienia. Najczęstszymi efektami ubocznymi w trakcie stosowania tych leków są kaszel i niedociśnienie.

W przypadku uciążliwego kaszlu, powyższe leki najczęściej zastępowane są tzw. sartanami (walsartan, losartan), które blokują wiązanie angiotensyny z receptorami, uniemożliwiając jej działanie. Skutkiem działania tych leków jest, podobnie jak inhibitorów ACE I, zablokowanie aktywności angiotensyny, prowadzące do działania hipotensyjnego.

Często stosowane są również leki należące do grupy antagonistów kanału wapniowego antagoniści kanałów wapniowych (amlodypina, felodypina, nifedypina, nitrendypina). Leki te hamują napływ jonów wapnia do komórek mięśni gładkich naczyń, co utrudnia ich kurczenie i prowadzi do znacznego obniżenia ciśnienia. Kolejną grupę stanowią beta-adrenolityki (np. propranolol, atenolol, metoprolol) szczególnie korzystne przy towarzyszącej chorobie niedokrwiennej serca.

Ostatnią grupą standardowo stosowanych leków hipotensyjnych są diuretyki. Zmniejszają one objętość płynów ustrojowych, przy zachowaniu tej samej pojemności łożyska naczyniowego oraz wywierają pośredni wpływ na napięcie mięśni naczyń krwionośnych. Obecnie stosuje się następujące diuretyki: furosemid, torasemid, chlortalidon, hydrochlorotiazyd, indapamid, amiloryd, triamteren, spironolakton.

Zazwyczaj leczenie jednym lekiem (monoterapia) jest niewystarczające, dlatego w celu zoptymalizowania efektów terapii (osiągnięcie optymalnego ciśnienia krwi, ograniczenie powikłań narządowych oraz przedłużenie życia) stosuje się połączenia leków z różnych grup.

W leczeniu nadciśnienia tętniczego niezwykle ważne jest przyjmowanie leków codziennie, ściśle według zaleceń, nawet wtedy, gdy samopoczucie jest już dobre. Należy pamiętać, że dzięki systematycznemu i efektywnemu leczeniu nadciśnienia tętniczego można uniknąć powikłań takich, jak zawał serca lub udar mózgu.

Autor: mgr farm. Aleksandra Rak